Artikel: De kerk van NU en STRAKS: #HEBlef
Het zijn spannende tijden voor de kerk, in Nederland en wereldwijd. Massaal worden we losgeweekt van onze kerkgebouwen, van onze geloofsritmes, van onze gemeenschappen. Is de kerk nu vooral een risicovolle corona-brandhaard? Wordt de kerk nu het kind van de rekening? Of is dit het begin van een nieuwe kerk, die óók super Bijbels is?
Het boek Handelingen is in deze tijd belangrijker voor ons dan ooit. Want de kerk van de toekomst mag er heel anders uit zien dan de kerk van nu, zolang zij maar wel een kerk is die trouw is aan haar oudste wortels. De kerk van straks hoeft in bijna niets te lijken op de kerk van begin 2020, als de kerk maar voldoet aan de essentie zoals door God bedoeld.
Het ontstaan van de kerk in het imposante Efeze reikt ons enkele belangrijke handvaten aan voor de kerk van nu en straks. Ik heb ze samengevat in het acroniem H.E.B., zodat we ons kan motiveren onder de hashtag #heblef.
Drie kenmerken wil ik bespreken, en de eerste is deze:
De kerk is HONGERIG
We lezen in Handelingen 19:7 over Paulus’ ontmoeting met twaalf gelovigen in Efeze. Deze mensen dachten dat ze al het juiste hadden gedaan. Ze hadden gehandeld naar bevind van zaken. Alles wat ze wisten dat ze moesten geloven geloofden ze, alles wat ze wisten dat God van hen vroeg hadden ze gedaan.
Johannes had gezegd: begin een nieuw leven! Dus dat hadden ze gedaan
Johannes had gezegd: keer je af van je zonden! Dus dat hadden ze gedaan
Johannes had gezegd: laat je dopen! Dus dat hadden ze gedaan
Maar nu hoorden ze over de Heilige Geest! Nu hoorden ze over de navolging van Jezus Christus! Nu hoorden ze over de verbinding met God de Vader door het offer van zijn Zoon! En alles in hen riep: dit willen wij ook! Ze waren HONGERIG. Deze twaalf mensen zeiden:
Is er meer te omarmen, dan zullen wij dat doen!
Is er meer te geloven, dan strekken we ons daar naar uit!
Moeten we nog een keer gedoopt worden, we kunnen niet wachten!
Kennen we dat nog, die honger, dat verlangen? Het is een kwaliteit die je kunt verliezen… Jaren later zou Johannes namens God aan de kerk in Efeze schrijven: ‘Jullie doen een heleboel goed, maar ik heb tegen jullie dat jullie je eerste liefde verzaakt hebben…’
Vrij vertaald vroeg God aan de gemeente die zo hongerig was begonnen: ‘Waar is jullie HONGER?’
In Efeze maakte God een nieuw begin met twaalf mensen die HONGERIG waren naar alles wat hij voor hen had. En zoals er twaalf stammen waren en twaalf discipelen, zo waren twaalf naamloze, jonge volgelingen die vooral heel HONGERIG waren voldoende basis om een geweldige nieuwe kerk in Efeze te beginnen.
De kerk is ELASTISCH
Het tweede kenmerk dat me treft in Handelingen 19, en dat belangrijk is voor de kerk van nu en straks is deze: de kerk is ELASTISCH
Als Paulus in een nieuwe stad kwam had hij altijd een plan A en dat was: ‘Ik ga naar de synagoge, want daar komen de mensen samen met diepe wortels in Gods Woord, met liefde voor de Heer, mensen die waarschijnlijk het meest open zullen staan voor mijn boodschap…’
Dus lezen we in vers 8 dat Paulus plan A volgt: hij ging naar de synagoge. En hij was goed op dreef! Hij sprak vrijmoedig, hield uiteenzettingen en probeerde de mensen te overtuigen; Paulus was in vorm! En toch… de weerstand groeide, de mensen wilden hem en zijn boodschap niet en er ontstond een crisis. Dit had het einde kunnen zijn van de kerk in Efeze.
Máárrr…
Als er een plan A is, is er ook altijd een plan B!
Dus ging Paulus naar de gehoorzaal van Tyrannus. En daar, onder de rook van het gigantische tempelcomplex van Artemis in de schaduw van de macht van de duisternis organiseerde hij DAGELIJKS bijeenkomsten. Hij zette een tandje bij. Van wekelijks ging hij naar dagelijks en het effect was immens: heel Efeze hoorde het evangelie, zowel Joden als Grieken.
Nu is wat hier gebeurd bijzonder en spannend…
Plan B was niet bepaald ideaal. Waarschijnlijk kon Paulus de gehoorzaal gebruiken op de minst ideale uren van de dag. Tussen de middag, als iedereen siësta hield mocht Paulus daar gaan preken. Het zou van de mensen dus een aanpassing van hun gewoontes en een inspanning vragen om het evangelie te horen. En dat ging hij dagelijks doen.
Plan B klonk niet meteen ideaal, maar de vroege kerk was LENIG. Paulus was ELASTISCH en wist door te schakelen. Hij durfde risico’s te nemen: #heblef!
Wat de kerk vandaag nodig heeft is deze ELASTICITEIT. Het oude kerk-zijn is waarschijnlijk voorbij. Er zal heel veel blijvend wegvallen. Voorlopig kunnen we niet meer denken in grote Events, megakerken en zalen vol zingende mensen.
Paulus wijst ons hier een weg, de weg van ELASTICITEIT. Wat blijft er over als we teruggaan naar de kern van de kern? Ik zie vier dingen:
- Toewijding: Paulus wijdde zichzelf helemaal toe aan de gemeente in Efeze; elke dag! Twee jaar lang! De afgelopen jaren is veel gezegd dat mensen zich tegenwoordig niet echt meer willen toewijden. Mensen zijn nog wel te porren voor een project, maar langdurig verantwoordelijkheid dragen schrikt veel (jonge) mensen af. Toch is dat wat nodig is in de kerk van nu en straks: mensen die bereid zijn zich langdurig, intensief toe te wijden aan de plaatselijke kerk.
- Ritme: een gemeenschap van gelovigen heeft ritmes nodig. Zoals Paulus dagelijks samen kwam op dezelfde plek, zo heeft een kerk vaste ritmes en vaste plekken nodig. Een geloofsgemeenschap heeft behoefte aan een vaste tijd en een vaste plek. En misschien is dat vaste tijdstip niet langer de zondagmorgen. Misschien is die vaste plek niet langer het kerkgebouw. Misschien wordt de woensdagochtend, of de vrijdagmiddag, of de zondagavond wel het nieuwe vaste moment. of het nu dagelijks is, wekelijks of maandelijks. Welk ritme en welke plek past bij jullie kerk van nu en straks? Wees elastisch en schakel over naar plan B.
- Samenkomen: de vroege kerk kwam samen. Misschien ging het niet om grote aantallen. Misschien ging het om enkele tientallen per dag – maar door de dagelijkse samenkomsten werd uiteindelijk de hele stad, met tienduizenden mensen, bekend gemaakt met de liefde van Christus. Laten we ons niet blindstaren op de aantallen. We hebben nu eenmaal te maken met allerlei richtlijnen. Maar de kerk heeft het nodig om samen te komen. Eén van de grote dingen die corona doet met de vervolgde kerk is dat de geheime gelovigen nog meer geïsoleerd raken. Bid voor hen, want de kerk heeft het nodig om samen te komen, al is het op anderhalve meter afstand.
- Onderwijs en inspiratie vanuit het Woord: waarschijnlijk werd er ook wel gezongen, maar in ieder geval werden mensen onderwezen in het Woord. Mensen leerden Gods Woord kennen en zo hun geestelijk leven dieper wortelen. Wat we ook doen: laten we samen blijven komen rondom een geopend Woord.
Dit is wat we nodig hebben. Als plan A niet werkt, dan schakelen we over op plan B. Als het niet rechtsom kan, dan linksom. Wat nodig is, is een ELASTISCHE kerk.
Mijn laatste observatie uit de tekst is deze: de kerk is BERUCHT
Het derde en laatste element in #heblef: HONGERIG, ELASTISCH en BERUCHT.
We lezen over de zonen van Skevas die wel impact wilden hebben in de geestelijke wereld. Zij wilden boze geesten uitdrijven, ‘in de naam van Jezus die door Paulus wordt verkondigd’.
De reactie van de boze geest is veelzeggend:
‘JEZUS ken ik!’ Het woord voor kennen dat daar gebruikt wordt is een krachtig woord. Het wil zeggen: ‘JEZUS ken ik ABSOLUUT’. Zoals Jacobus 2:19 zegt: ‘De boze geesten geloven ook in God en zij SIDDEREN. Zij sidderen, want de naam van Jezus is bij hen niet alleen bekend, maar ook berucht. Zij zijn bang voor Jezus, want Jezus is gevaarlijk voor hen. Want waar Jezus opduikt moet elke duisternis wijken.
‘JEZUS ken ik ABSOLUUT’, zei de geest, ‘en Paulus ken ik ook’. Ja, ook van Paulus hadden ze gehoord. Dat was die man die voor niets en niemand bang was, die man die zich niet voor één gat liet vangen, de man die via plan B bezig was om Efeze van binnenuit te veranderen in een stad waarin Jezus KONING is…
JEZUS ken ik ABSOLUUT en Paulus ken ik ook… Beiden waren ze bekend bij de duistere machten en berucht. Hun naam werd daar in de krochten van de duisternis voortgefluisterd… ‘Pas op voor Jezus… Pas op voor Paulus…’
We zien hier een kerk die niet alleen bekend is in de hemel, maar ook berucht in de hel!
We zien een kerk die niet alleen goed is voor mensen, maar ook gevaarlijk voor de machten van de hel.
Het punt is: het is niet alleen belangrijk dat jouw naam bekend is bij God in de hemel en dat jouw naam geschreven staat in het boek van het leven. Het is ook belangrijk dat jouw naam berucht is onder de machten van de hel.
Want als wij niet gevaarlijk zijn voor de macht van het kwaad, wordt het kwaad gevaarlijk voor ons.
Dat is wat je hier ziet. De geest zegt bij wijze van spreken: ‘Wat?! Zonen van Skevas, jullie zijn niet gevaarlijk voor ons, want we kennen jullie niet, jullie naam is hier nooit voortgefluisterd. En omdat jullie ongevaarlijk zijn voor ons zullen we eens laten zien hoe gevaarlijk wij zijn voor jullie! En de zeven mannen worden aangevallen door de ene demon en vluchten in paniek, naakt en gewond het huis.
Het is een shockerend beeld van een kerk die niet gevaarlijk is in de hemelse gewesten en toch impact wil hebben op de wereld. Dat resulteert maar zo in een kerk die naakt en gewond op de vlucht slaat en het onderspit delft.
De vroege kerk was berucht in de hemelse gewesten en gevaarlijk voor bolwerken van de duisternis. Als wij niet gevaarlijk zijn voor het kwaad, wordt het kwaad gevaarlijk voor ons.
Juist in deze tijd heeft de wereld een kerk nodig die zo vol is van de Geest, zo radicaal in haar navolging van Jezus, zo vol liefde voor de Vader, dat bolwerken van het kwaad worden ontmanteld, dat mensen worden gered uit de klauwen van het kwaad, dat meer en meer mensen kennis maken met de liefde van Jezus Christus.
We hebben een kerk nodig die leeft vanuit #heblef… HONGERIG – ELASTISCH – BERUCHT
Vragen om samen over door te spreken:
Wat zou het betekenen voor jouw kerk wanneer dit werkelijkheid wordt?
Hoe zou jouw kerk kunnen groeien in honger naar God?
Welke elastische stappen zou jou kerk kunnen/moeten zetten om met plan B toch super effectief te zijn?
Hoe zou jouw kerk er uit zien wanneer die niet alleen goed bekend staat in jouw omgeving, maar ook berucht is in de hemelse gewesten?